Çinko (Zn)

Çinko, demir haricindeki metaller arasında alüminyum ve bakırdan sonra en çok kullanılan üçüncü metal konumundadır. Tarihsel olarak, antik Yunan ve Mısır medeniyetlerinde Çinko ve Bakır alaşımları (örneğin pirinç) süs eşyası ve kap yapımında kullanılmıştır. Metalik çinkonun sistematik üretimi ise Orta Çağ’da Çin ve Hindistan’da başlamış, daha sonra Avrupa’ya yayılmıştır.

Küresel ve Ulusal Rezervler

• Dünya genelinde tanımlanmış çinko kaynakları: Yaklaşık 1,9 milyar ton çinko içeriği (USGS, 2024).
• Toplam ekonomik çinko rezervi: Yaklaşık 220 milyon ton metal içeriği.
• Başlıca üretici ülkeler:Avustralya (%29 pay ile birinci),
• • Çin,
  • Meksika,
  • Peru,
  • ABD ve Kanada.
• Türkiye’de çinko kaynakları (MTA, 2023): Yaklaşık 5 milyon ton metal içeriği düzeyindedir.

Kullanım Alanları

Çinko hem metal olarak hem de bileşikleri şeklinde çok geniş bir kullanım alanına sahiptir:

• Galvanizleme: Demir ve çeliği korozyondan korumak için en yaygın kullanım alanıdır.
• Alaşımlar: Pirinç (Cu-Zn) ve çeşitli döküm alaşımlarında.
• Kimya endüstrisi: Çinko oksit (ZnO) olarak boya, seramik, lastik ve ilaç sanayinde.
• Yapı malzemeleri: Çatı kaplamaları, oluklar ve cephe elemanları.
• Piller: Çinko-karbon ve çinko-hava pillerinde anot malzemesi olarak.

Geri dönüşümü mümkün olmakla birlikte, dünya çinko üretimi büyük oranda madencilik faaliyetlerine bağımlıdır.